Dünyada Benzeri Olmayan Bozkurt Ocağı/ Kurt Ocağı

Eski Türk inanışına göre Ocak, yaşamın önemli bir unsurudur. Türkler, ateşe verdikleri önemi aile ve soylarına verdiği değer ile birleştirerek tensel ve tinsel yaşamda, ocağı kutsal bir kavram olarak tanımlamışlar.

Türk yurdundaki ocağın tütmesi, Uğur, güç ve aydın gelecek anlamına gelmiştir.

Ancak Ocak sözcüğü Türkçe’nin bütün sözcükleri gibi, sadece tek boyutlu ve nesnel bir sözcük değil.

eski Türk damgalarının Ocak olarak bilinmesi özellikle Kaşkayı Birleşik Türk Elleri arasında yaygındır.
Örneğin Eymir(Eymür) boyunun damgası, aynı zamanda Eymir Ocağı olarak da biliniyor ve oldukça kutsal bilindiği yanı sıra, dostları iyileştirici ve düşmanları yıkıcı özelliklere sahiptir.
Dünyasını değiştirenlerin mezar taşına bu damgalar kazılıyor ve yemek pişirmek için yerde kazılan ocak, bu damgalara benzetilerek, Od, yani ateş ve Ocak, yani damganın birlikteliği vurgulanıyor.
Şifa veren ocaklar Türk dünyasının birçok bölgesinde halen farklı şekillerde görülmektedir. Bunlardan biri de Kurt ocağıdır;

Kurt, Türk inanç ve kültüründe bilgeliğin, gücün, ölümsüzlüğün ve kutsallığın simgesidir.  Bunun kanıtı Türk dilinde kurtlarla ilgili karşımıza çıkan pek çok atasözü ve deyimdir.
Aynı zamanda Kurt sözcüğü, Kurtuluş sözcüğü ile aynı kökendendir ve birçok bölgede, Kut olarak söyleniyor.
Türk dünyasında tespit edilen ilk kutsal Kurt ocağı, Güney Azerbaycan’ın Zengan ili, Manışan diğer adıyla Mahnışan şehrinin Ganibeyli kasabasına bağlı Cennet öleng köyünde bulunmaktadır.

Ölenk ya da Ölneng, Çağatay Türkçesinde çayır anlamına gelirken, Cennet Öleng köyünün adı da cennet çayır anlamına geliyor.
Kuzey Azerbaycan ve Anadolu Türk kültür coğrafyasında; Kurt Piri, Kurt Evliya, Kurt Baba, Kurt Ata, Kurt Tekkesi gibi halk tarafından kutsal kabul edilen mekânların ve onların toplum hayatındaki yerleri ve rolleri, efsaneleri ile birlikte bilinmektedir. Güney Azerbaycan’daki Kurt Baba ya da Kuduz Ocağı ise, halk inanmaları bakımından çok yönlü kombine bir merkezdir. Böyle olunca da doğal olarak birçok inanç bir aradadır.
Bölgedeki köylülerden alınan bilgiye göre yılda bir kere, kurtlar, ocağın bulunduğu bölgeye toplanıp, Akdere, başka adıyla Akçay Nehri’ni yüzerek geçiyor. O yıl nehri geçebilen kurtlar hayatta kalır, nehri geçemeyen kurtlar ise orada ölür.  Bazı yöre sakinleri bu ocağın adının Bozkurt ocağı olduğunu belirtmektedir. Güney Azerbaycan bölgesinde yaşayan kurtlar bozkurt türündendir.

Yöre halkının, taş yığınları ve ağaçlara bağladıkları bezlerle işaretlediği ocak, Akdere Nehri’nin üst kısmında, nehrin başladığı yerde küçük bir gölün sol tarafında yer alıyor.Ocağa gelenler Ocaktaki Taş Kalak’ı yani Taş Yığınının etrafında tavaf edercesine dönüyor ve Ocağın yakın çevresindeki ağaçların dallarına adak bezleri asıyorlar.

Köylüler yılda bir kez hasat mevsiminin başında ve ya sonunda ocağa toplanır, ocağı ziyaret eder ve kurban keserler.
Halk inançlarında, hasattan önce, bu tür mekânların toplu ziyaret edilmesi, bereket temennisi ile yapılır, hasattan sonra yapılan kutsal mekân ziyaret ve kurbanları ise şükür için yapılır.

Yöre halkının inancına göre bu ocak, Kuduz başta olmak üzere bazı hastalıkların tedavisinde etkilidir. Yöredeki yaygın inanışa göre ocak toprağı özellikle kuduz hastalığına şifadır. Ocakta bir iki gün geçirmek, kurban kesmek, ocağın toprağını ağzına sürmek hastaya şifa verir. Yöre sakinlerine göre ocağın bulunduğu Cennet Öleng köyünde, hiç kimse kurtların saldırısına uğramıyor ve hastalar, genellikle diğer köy ve bölgelerden gelir.
Bu ocak 2011 yılında folklor uzmanları tarafından ziyaret edilerek araştırıldı, bilgiler toplanarak Türk dünyasına tanıtıldı, ve Türk Dünyası’nın ilk ve tek Kurt ocağı, Kurt baba, Bozkurt ocağı, Kuduz ocağı olarak kayıtlara geçti.

 

Kaynakça:

Türk dünyası incelemeler dergisi
GÜNEYAZERBAYCAN/KUZEYİRAN’DA TÜRKKÜLTÜRCOĞRAFYASIHALKİNANÇLARINDA MİTOLOJİK TESPİTLER
Yaşar KALAFAT

Antropologyandculture.com
Muhammet Razzaki
Zenganda Kurt ocağı